Een bericht van het verhalenjagers-front.
Ik ben geen historicus. Ik ben verteller. Ik probeer verhalen 'door de tijd heen' te krijgen. Ze tot leven te blazen en actueel en universeel te maken, zodat je je er mee kunt identificeren.
In mijn zoektocht naar een verhaal dat speelt aan het eind van de oorlog in Baarn (als gastconservator van het Nationaal Militair Museum), ben ik een vergeten moord op het spoor gekomen.
Van de vermoorde man, een Joodse tandarts genaamd Arnold Loterijman, is bijna niks meer terug te vinden. De Nazi's hebben hem 'weggemaakt'. En ik probeer dat ongedaan te maken.
Onlangs was ik aan het zoeken in de archieven van de Utrechtse studentenvereniging Unitas waar hij van 1916 tot 1923 lid van was. Hierboven zie je een foto uit 1923. Daar zou hij dus op kunnen staan. Dit zou hem kunnen zijn, zwart haar, niet bijzonder lang:
Het kan hem ook niet zijn, er staan geen namen bij, maar hij kijkt ons wel aan. Dwars door de tijd. Eigenwijs. Pretogen. Loterijman trouwde (en scheidde) twee keer na zijn studententijd met een best beroemde zangeres. Twee keer met dezelfde trouwens. Daar zie ik deze jongen best voor aan.
Het lijkt wel een beeld uit een film, maar hij staat echt op de foto, kijk maar boven, rechts.
In de Tweede Wereldoorlog heeft de Jeugdstorm in het gebouw gezeten en de open haard aangemaakt met de foto's van de studenten. Die branden goed. Er zijn nog maar een paar beelden bewaard gebleven uit zijn studententijd.
Feestende jongens en meisjes. Voor wie de oorlog ver weg was. Deze jongeman 'schenkt wijn' in 1918, over een model van een Eerste Wereldoorlog tank.
Die, net zoals hij, tandarts werden.
Ik vond een tekenend detail. Een feit, dit keer.
In de notulen van 30 oktober 1919.
Hij heeft ruzie gemaakt:
Hij werd nadat hij lawaai had staan maken op straat, niet meer toegelaten en er ontstond een vechtpartij tussen hem en een lid van de senaat waarbij glas brak.
Hij was geen doetje.
Toen het senaatslid zijn bovenstaande verhaal kwam doen, wilde hij ook beslist niet dat Loterijman er bij was.
Arnold betaalde uiteindelijk voor de ruit.
Maar hij was iemand die niet opzij ging. Hij liet zich de mond niet snoeren.
Die karaktertrek heeft hem jaren later het leven gekost.